Mánnodaga golggotmánu 9. beaivvi 1989`s rabai Gonagas Olav V vuosttaš Sámedikki. Vuosttaš sámediggeválga dollui seammá čavčča.
Rahpansártnis dajai Gonagas Olav V earret eará ahte Norgga eiseválddiin lea ovddasvástádus sihkkarastet ahte sápmelaččat bissot sierra álbmogiin, muhto maiddái ahte eavttuid dan olahit fertejit sápmelaččat ieža hábmet. Dan beaivvi rájes lea Sámediggi leamaš našunála álbmotválljejuvvon orgána Norgga sápmelaččaide. Ole Henrik Magga (Norgga Sápmelaččaid Riikasearvi – NSR) válljejuvvui vuosttaš sámediggepresideantan.
Ovdal go Sámediggi ásahuvvui ledje juo olu jagiid digaštallan sápmelaččaid rivttiid. Sápmelaččaid riekteáššiid oažžugohte eanet fuomášumi go Stuoradiggi 1978`s mearridii dulvadit Guovdageainnu – Áltáeanu, huksen dihtii el-fápmobuvttadanstašuvnna.
Sápmelaččat ja birasorganisašuvnnat nággeje, demonstrereje ja ákšunereje huksenplánaid vuosttá ja loahpas eiseválddit ásahedje Sámeriektelávdegotti. 1984`s bođii lávdegotti vuosttaš cealkámuš, NÁČ 1984: 18, mii buvttii vuođu ásahit Sámedikki. Dat galggai nannet sápmelaččaid politihkalaš dili ja buktit eanet vuoiggalaš meannudeami sápmelaččain ja sámi áššiin.
Geassemánu 12. beaivvi 1987`s mearridii Stuoradiggi sámelága (láhka nr. 56: Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid birra). Lága ulbmil lea “lágidit diliid nu ahte sámi álbmot Norggas sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela, kultuvrra ja servodateallima.”. Láhkamearrádus ásahii maid Sámedikki.
Buohkat geat leat mielde Sámedikki jienastuslogus, mii maiddái gohčoduvvo sámi jienastuslohkun, sáhttet válljejuvvot Sámediggái ja jienastit sámediggeválggain. Sámediggeválggat lágiduvvojit juohke njealját jagi, oktanis stuoradiggeválggain. Leat čieža válgabiire válggain, main válljejit 39 áirasa Sámediggái (Sámedikki dievasčoahkkin).
Sámediggi stivrejuvvo parlamentáralaš vugiin, mas Sámedikki dievasčoahkkima eanetlohku vállje presideanta ja nu maid sámediggeráđi. Presideanta ja ráđi doaibmá lea vuođđuduvvon dasa ahte lea dievasčoahkkima eanetlogu doarjja. Otne lea Aili Keskitalo (NSR) sámediggepresideanta.
